Leczenie Endoskopowe Dyskopatii Lędźwiowej: Epidemiologia, Etiologia i Metody Leczenia

 

Wstęp

Dyskopatia lędźwiowa jest jedną z najczęstszych przyczyn bólu dolnej części pleców i stanowi istotny problem zdrowotny na całym świecie. Wynika z degeneracji krążków międzykręgowych w odcinku lędźwiowym, co może prowadzić do ucisku na struktury nerwowe oraz poważnych konsekwencji neurologicznych. Coraz większą popularność zyskuje leczenie operacyjne metodą endoskopową, które pozwala na minimalizację uszkodzeń tkanek i skrócenie czasu rekonwalescencji. W artykule omówiona zostanie epidemiologia, etiologia oraz metody leczenia zachowawczego i operacyjnego, ze szczególnym uwzględnieniem technik endoskopowych.

 

Epidemiologia

Dyskopatia lędźwiowa jest bardzo powszechna, zwłaszcza u osób po 30. roku życia. Szacuje się, że ponad 80% populacji dorosłych doświadczy epizodu bólu dolnej części pleców w swoim życiu, a znaczna część tych przypadków związana jest z degeneracją krążków międzykręgowych. Występuje częściej u osób wykonujących ciężką pracę fizyczną, sportowców oraz osób prowadzących siedzący tryb życia. W ostatnich latach rośnie liczba pacjentów poddawanych małoinwazyjnym operacjom endoskopowym, które oferują skuteczne leczenie przy minimalnym ryzyku powikłań.

Etiologia

Do głównych przyczyn dyskopatii lędźwiowej należą:

  • Proces starzenia się – zmniejszenie nawodnienia i elastyczności krążków międzykręgowych prowadzi do ich degeneracji.

  • Czynniki genetyczne – skłonność do szybszej degeneracji dysków może być dziedziczna.

  • Przeciążenia mechaniczne – nadmierne obciążenie kręgosłupa, np. przez podnoszenie ciężkich przedmiotów, prowadzi do uszkodzenia struktur międzykręgowych.

  • Siedzący tryb życia – brak aktywności fizycznej powoduje osłabienie mięśni stabilizujących kręgosłup, co sprzyja powstawaniu zmian zwyrodnieniowych.

  • Urazy i mikrourazy – nagłe lub powtarzające się uszkodzenia mogą przyspieszać degenerację dysków.

Leczenie zachowawcze

W większości przypadków leczenie dyskopatii lędźwiowej rozpoczyna się od metod nieoperacyjnych, które obejmują:

  • Farmakoterapię – niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), leki przeciwbólowe, miorelaksanty oraz leki neuropatyczne w celu łagodzenia objawów bólowych.

  • Fizjoterapię – ćwiczenia wzmacniające mięśnie grzbietu i brzucha, terapia manualna, techniki rozciągające i stabilizujące kręgosłup.

  • Zmianę stylu życia – redukcję masy ciała, poprawę ergonomii pracy, unikanie długotrwałego siedzenia i wprowadzenie regularnej aktywności fizycznej.

  • Iniekcje sterydowe – podawanie leków przeciwzapalnych w okolice zmienionych chorobowo krążków międzykręgowych w celu zmniejszenia stanu zapalnego.

Leczenie operacyjne – techniki endoskopowe

Gdy leczenie zachowawcze nie przynosi efektów, a objawy neurologiczne (np. osłabienie mięśni, drętwienie kończyn dolnych, zaburzenia zwieraczy) nasilają się, konieczna może być interwencja chirurgiczna. Współczesna neurochirurgia oferuje nowoczesne, małoinwazyjne techniki endoskopowe, które pozwalają na skuteczne usunięcie przepukliny dysku przy minimalnym uszkodzeniu tkanek. Do głównych metod endoskopowych należą:

  • Endoskopowa discektomia przezskórna (PELD – Percutaneous Endoscopic Lumbar Discectomy) – wykonywana przez niewielkie nacięcie skóry, polega na wprowadzeniu endoskopu oraz mikroinstrumentów w celu usunięcia fragmentu dysku powodującego ucisk na nerw.

  • Endoskopowa foraminotomia – stosowana w przypadku zwężenia otworów międzykręgowych, pozwala na dekompresję struktur nerwowych bez konieczności usunięcia znacznej części krążka.

  • Endoskopowa nukleoplastyka – wykorzystuje technologię ablacji plazmowej do zmniejszenia objętości jądra miażdżystego, redukując tym samym ciśnienie wewnątrzdyskowe i eliminując ucisk na korzenie nerwowe.

Zalety leczenia endoskopowego

Leczenie endoskopowe dyskopatii lędźwiowej oferuje wiele korzyści w porównaniu do klasycznych metod chirurgicznych, w tym:

  • Minimalna inwazyjność – brak konieczności rozległego nacinania mięśni oraz uszkodzenia tkanek przykręgosłupowych.

  • Krótszy czas hospitalizacji – wielu pacjentów może opuścić szpital tego samego dnia lub następnego dnia po zabiegu.

  • Szybsza rekonwalescencja – krótszy czas powrotu do normalnej aktywności zawodowej i fizycznej.

  • Mniejsze ryzyko powikłań – mniejsza częstość infekcji, krwawień oraz powikłań związanych z uszkodzeniem struktur nerwowych.

Podsumowanie

Leczenie endoskopowe dyskopatii lędźwiowej stanowi nowoczesną alternatywę dla klasycznych metod chirurgicznych, pozwalając na skuteczne usunięcie przyczyny bólu przy minimalnym uszkodzeniu tkanek. Dzięki postępowi technologicznemu, endoskopia staje się standardem w leczeniu dyskopatii lędźwiowej, umożliwiając pacjentom szybszy powrót do codziennego funkcjonowania. Wczesna diagnostyka oraz właściwy dobór terapii są kluczowe dla uzyskania optymalnych efektów leczenia.

Najczęściej zadawane pytania:

Endoskopowe leczenie dyskopatii lędźwiowej to małoinwazyjna metoda chirurgiczna, polegająca na usunięciu fragmentu dysku, który uciska nerwy, za pomocą endoskopu. Endoskop to cienki instrument wyposażony w kamerę, który umożliwia chirurgowi precyzyjne działanie poprzez małe nacięcie.

Metoda jest stosowana, gdy leczenie zachowawcze (rehabilitacja, leki, zastrzyki przeciwbólowe) nie przynosi poprawy, a pacjent doświadcza silnych bólów promieniujących do nóg, drętwienia, osłabienia siły mięśniowej lub innych objawów ucisku na nerwy.

  • Mniejsze nacięcie (około 1 cm), co zmniejsza ryzyko zakażeń.
  • Krótszy czas rekonwalescencji.
  • Mniejsze uszkodzenie tkanek.
  • Możliwość przeprowadzenia zabiegu w znieczuleniu miejscowym.
  • Szybszy powrót do aktywności zawodowej.

Tak, jest uważana za bezpieczną metodę, ale jak każda operacja, niesie ze sobą pewne ryzyko, takie jak infekcja, krwawienie czy uszkodzenie nerwów. Jednak powikłania są rzadkie dzięki precyzji tej techniki.

Zabieg trwa zwykle od 30 do 90 minut, w zależności od stopnia zaawansowania zmian.

Przed zabiegiem pacjent musi przejść badania obrazowe (MRI lub CT), konsultacje anestezjologiczną oraz rutynowe badania krwi. Należy także unikać jedzenia i picia przez kilka godzin przed operacją.

Blizna jest minimalna i ma długość około 1 cm. Dzięki temu metoda jest również estetyczna.

Większość pacjentów wraca do codziennych czynności w ciągu kilku dni, a do pracy biurowej w ciągu 1-2 tygodni. Pełny powrót do aktywności fizycznej może potrwać kilka tygodni.

Tak, zaleca się rehabilitację, aby poprawić stabilność kręgosłupa i uniknąć nawrotów. Rehabilitacja obejmuje ćwiczenia wzmacniające mięśnie głębokie oraz korekcję postawy.

Tak, metoda może być stosowana w przypadku zmian wielopoziomowych, ale zależy to od konkretnej sytuacji klinicznej pacjenta.

Tak.

Dzięki małoinwazyjności i znieczuleniu miejscowemu ból jest minimalny. Pacjenci często odczuwają ulgę w bólu nerwowym bezpośrednio po zabiegu.

Zabieg usuwa przyczynę obecnych objawów, ale nie eliminuje ryzyka nowych przepuklin w innych częściach kręgosłupa. Ważne jest dbanie o zdrowy styl życia i odpowiednią rehabilitację.

Tak, przeciwwskazania obejmują ciężkie infekcje, guzy, zaawansowaną osteoporozę, niestabilność kręgosłupa oraz niektóre schorzenia sercowo-naczyniowe.

  • Krwiak.
  • Infekcja.
  • Przejściowe nasilenie bólu.
  • Rzadko: uszkodzenie nerwów.

Zabieg jest często przeprowadzany w trybie jednodniowym. Pacjent może wrócić do domu w dniu operacji.

W ramach NFZ, wymagana jest trzydniowa hospitalizacja.

Zaleca się unikanie prowadzenia pojazdów przez kilka dni po operacji, szczególnie jeśli była stosowana sedacja.

Jeśli pacjent stosuje się do zaleceń lekarskich i prowadzi odpowiedni tryb życia, efekt operacji może być trwały. Jednak niektóre osoby mogą wymagać kolejnych zabiegów w przyszłości.

Tak.

Należy regularnie wzmacniać mięśnie stabilizujące kręgosłup, unikać długotrwałego siedzenia, dbać o prawidłową postawę i unikać podnoszenia ciężkich przedmiotów w niewłaściwy sposób.

  1. dostęp międzyłukowy, tylny
  2. dostęp przezotworowy

Dostęp ten prowadzi do wnętrza kanału kręgowego między kostnymi łukami tylnymi trzonów kręgów. Pomiędzy nimi rozpościera się więzadło żółte które w trakcie operacji jest przecinane. Warunkiem wykonania tego dostępu jest szeroka przestrzeń międzyłukowa.

Najczęściej wykonuje się go pomiędzy kręgiem L5 a kością krzyżową S1. W sprzyjających warunkach anatomicznych można wykonać również ten dostęp pomiędzy L4 a L5.

Idealnym wskazaniem do tego dostępu jest przepuklina zachyłkowa czyli leżąca w bocznej części kanału kręgowego i podbijająca korzeń nerwowy.

Dostęp ten jest szczególnie przydatny w przypadku:

  • przepuklin dysków lędźwiowych centralnych i przyśrodkowych, które uciskają korzenie nerwowe lub worek oponowy,
  • wysokich przestrzeni międzyblaszkowych (zwykle L5-S1), gdzie przestrzeń między łukami jest większa niż w innych poziomach kręgosłupa,
  • pacjentów z wąskim kanałem kręgowym, gdzie dostęp przezotworowy (foraminotomijny) może być mniej efektywny.

  • Znieczulenie:
    Zabieg można przeprowadzić w znieczuleniu miejscowym, przewodowym lub ogólnym, w zależności od preferencji chirurga i stanu pacjenta.

  • Pozycja pacjenta:
    Pacjent leży na brzuchu (pozycja pronacyjna) na specjalnym stole operacyjnym, który umożliwia wygodne ustawienie kręgosłupa.

  • Wprowadzenie endoskopu:

    • Po wykonaniu małego nacięcia (około 1 cm) w skórze, chirurg wprowadza trokar prowadzący przez przestrzeń międzyblaszkową.
    • Dzięki kontroli fluoroskopowej i obrazowi z kamery endoskopowej chirurg precyzyjnie lokalizuje miejsce przepukliny.

  • Dostęp do przepukliny:

    • Minimalne usunięcie więzadła żółtego (ligamentum flavum) umożliwia wejście do kanału kręgowego.
    • Usuwa się fragmenty dysku, które uciskają korzenie nerwowe, przy jednoczesnym zachowaniu maksymalnej ilości tkanek i stabilności kręgosłupa.

  • Kontrola nerwów:
    Po usunięciu przepukliny chirurg dokładnie sprawdza, czy korzenie nerwowe są całkowicie odbarczone.

    • Minimalne uszkodzenie tkanek: Dzięki naturalnym przestrzeniom anatomicznym nie ma potrzeby znacznego usuwania kości ani innych struktur.
    • Krótki czas zabiegu: Procedura trwa zazwyczaj 30-60 minut.
    • Precyzyjne usunięcie przepukliny: Endoskop umożliwia doskonałą wizualizację i minimalizuje ryzyko pozostawienia fragmentów dysku.
    • Szybki powrót do zdrowia: Mniejsze uszkodzenie tkanek oznacza krótszy czas rekonwalescencji.
    • Mniejsze ryzyko niestabilności kręgosłupa: W porównaniu z tradycyjnymi metodami chirurgicznymi, ta technika minimalizuje usunięcie struktur stabilizujących kręgosłup.

  • Zamknięcie rany:
    Po wycofaniu endoskopu rana jest zamykana za pomocą pojedynczego szwu lub plastra chirurgicznego.

  • Minimalne uszkodzenie tkanek: Dzięki naturalnym przestrzeniom anatomicznym nie ma potrzeby znacznego usuwania kości ani innych struktur.
  • Krótki czas zabiegu: Procedura trwa zazwyczaj 30-60 minut.
  • Precyzyjne usunięcie przepukliny: Endoskop umożliwia doskonałą wizualizację i minimalizuje ryzyko pozostawienia fragmentów dysku.
  • Szybki powrót do zdrowia: Mniejsze uszkodzenie tkanek oznacza krótszy czas rekonwalescencji.
  • Mniejsze ryzyko niestabilności kręgosłupa: W porównaniu z tradycyjnymi metodami chirurgicznymi, ta technika minimalizuje usunięcie struktur stabilizujących kręgosłup.
  • Dostęp interlaminarny może być trudniejszy do zastosowania na poziomach kręgosłupa z wąskimi przestrzeniami międzyblaszkowymi (np. L1-L2).
  • Ryzyko uszkodzenia korzeni nerwowych lub worka oponowego jest niskie, ale wymaga doświadczenia od chirurga.
  • W przypadku dużych przepuklin z migracją fragmentów dysku w górę lub dół, procedura może być bardziej skomplikowana.

Dostęp ten prowadzi do wnętrza kanału kręgowego poprzez naturalny otwór w kręgosłupie – otwór międzykręgowy. Otwór ten ograniczony jest od góry i od dołu przez nasady łuków kręgów, od tyłu przez wyrostki stawowe górny i dolny, a od przodu przez krążek międzykręgowy.

Najlepszym wskazaniem do wykorzystania tego dostępu jest przepuklina boczna, otworowa. W przypadku tego dostępu pierwszym co zauważa chirurg po założeniu endoskopu jest właśnie przepuklina.

Dodatkowym wskazaniem jest przepuklina centralna, która może być trudno dostępna z dostępu międzyłukowego.
Przeciwwskazaniem do tego dostępu są niskie odcinki kręgosłupa, gdyż talerz biodrowy może uniemożliwiać wprowadzenie endoskopu

  • Boczne i tylno-boczne przepukliny dyskowe w odcinku lędźwiowym kręgosłupa.
  • Pacjenci z silnym bólem promieniującym do kończyny dolnej (rwa kulszowa) spowodowanym uciskiem korzenia nerwowego.
  • Przypadki wąskiego kanału kręgowego, gdzie dostęp międzyblaszkowy jest trudniejszy.
  • Pacjenci, którzy nie kwalifikują się do klasycznych, otwartych operacji z powodu schorzeń ogólnoustrojowych.

  • Przygotowanie pacjenta

    • Pacjent układany jest w pozycji leżącej na brzuchu (pozycja pronacyjna).
    • Zabieg wykonywany jest zwykle w znieczuleniu miejscowym i lekkiej sedacji, co pozwala na monitorowanie objawów pacjenta w czasie rzeczywistym.

  • Identyfikacja miejsca operowanego

    • Z użyciem fluoroskopii (prześwietlenia RTG) chirurg precyzyjnie określa poziom kręgosłupa oraz punkt wejścia. Najczęściej jest to boczna część kręgosłupa na poziomie otworu międzykręgowego.

  • Wykonanie nacięcia

    • W skórze wykonuje się niewielkie nacięcie (ok. 8-10 mm), które stanowi miejsce wprowadzenia endoskopu.

  • Wprowadzenie prowadnicy i dilatatora

    • Przez nacięcie chirurg wprowadza prowadnicę, a następnie dilatatory, które stopniowo rozsuwają tkanki miękkie, aby utorować drogę do otworu międzykręgowego.
    • Wprowadzana jest również tuleja robocza, przez którą operuje się endoskopem.

  • Wprowadzenie endoskopu

    • Endoskop z kamerą i źródłem światła jest wprowadzany przez tuleję do otworu międzykręgowego, skąd uzyskuje się bezpośredni dostęp do przepukliny dyskowej.
    • Obraz z endoskopu jest wyświetlany na monitorze, co umożliwia chirurgowi precyzyjną wizualizację struktur anatomicznych.

  • Usunięcie przepukliny

    • Za pomocą specjalnych mikronarzędzi chirurg usuwa fragmenty dysku, które powodują ucisk na korzeń nerwowy.
    • W razie potrzeby można również przeprowadzić foraminotomię, czyli poszerzenie otworu międzykręgowego, aby zwiększyć przestrzeń dla korzeni nerwowych.

  • Kontrola nerwów

    • Po usunięciu przepukliny chirurg dokładnie sprawdza odbarczenie korzenia nerwowego oraz brak ucisku.

  • Zamknięcie rany

    • Po wyjęciu endoskopu rana jest zamykana szwem pojedynczym lub za pomocą plastra chirurgicznego.
    • Nie ma potrzeby zakładania drenów, ponieważ uszkodzenie tkanek jest minimalne.
  • Mała inwazyjność: Zabieg wymaga tylko jednego małego nacięcia, minimalizując uszkodzenie mięśni i tkanek.
  • Znieczulenie miejscowe: Dzięki temu metoda jest dostępna dla pacjentów obciążonych innymi chorobami.
  • Krótki czas rekonwalescencji: Pacjenci mogą wrócić do codziennych czynności w ciągu kilku dni.
  • Możliwość zabiegu w trybie ambulatoryjnym: Często pacjent opuszcza szpital jeszcze tego samego dnia.
  • Precyzja: Endoskop zapewnia doskonałą wizualizację struktur nerwowych i pozwala na selektywne usunięcie przepukliny.
  • Wąskie otwory międzykręgowe: U niektórych pacjentów z zaawansowanymi zmianami zwyrodnieniowymi dostęp przezotworowy może być utrudniony.
  • Migracja przepukliny: W przypadku przepuklin centralnych lub sekwestrowanych konieczne może być zastosowanie dostępu międzyblaszkowego.
  • Ryzyko uszkZawartość przełącznikaodzenia korzeni nerwowych: Choć jest ono minimalne, procedura wymaga dużej precyzji i doświadczenia chirurga.
  • Nawrót przepukliny: W rzadkich przypadkach fragment dysku może ponownie przemieścić się w przyszłości.