Dyskopatia Piersiowa: Epidemiologia, Etiologia i Metody Leczenia
Wstęp
Dyskopatia piersiowa jest rzadziej diagnozowaną postacią choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa w porównaniu do dyskopatii szyjnej i lędźwiowej. Wynika to z mniejszej ruchomości odcinka piersiowego, który jest stabilizowany przez klatkę piersiową. Mimo to, degeneracja krążków międzykręgowych w tym odcinku może prowadzić do poważnych dolegliwości bólowych, a w niektórych przypadkach do objawów neurologicznych wynikających z ucisku na rdzeń kręgowy. W artykule omówiona zostanie epidemiologia, etiologia oraz metody leczenia zachowawczego i operacyjnego dyskopatii piersiowej.
Epidemiologia
Dyskopatia piersiowa jest stosunkowo rzadkim schorzeniem, stanowiącym mniej niż 5% wszystkich przypadków dyskopatii kręgosłupa. Najczęściej dotyczy osób po 40. roku życia, choć może wystąpić także u młodszych pacjentów w wyniku urazów lub wad wrodzonych. Ze względu na stosunkowo małą ruchomość odcinka piersiowego i jego naturalną stabilizację przez żebra, zmiany zwyrodnieniowe postępują wolniej niż w innych częściach kręgosłupa. Objawy mogą być niespecyficzne i obejmować ból pleców, zaburzenia czucia w kończynach dolnych oraz w rzadkich przypadkach objawy mielopatii.
Etiologia
Przyczyny dyskopatii piersiowej są wieloczynnikowe i obejmują:
Proces starzenia się – wraz z wiekiem dochodzi do odwodnienia i osłabienia struktury krążków międzykręgowych.
Czynniki genetyczne – predyspozycje do szybszego zwyrodnienia dysków mogą być dziedziczne.
Przeciążenia i mikrourazy – długotrwałe utrzymywanie nieprawidłowej postawy, np. praca siedząca, podnoszenie ciężarów czy sporty obciążające kręgosłup.
Urazy kręgosłupa – np. złamania kompresyjne kręgów mogą przyspieszać degenerację dysków.
Choroby metaboliczne i zapalne – osteoporoza, reumatoidalne zapalenie stawów i inne schorzenia mogą predysponować do przyspieszonej degeneracji krążków międzykręgowych.
Leczenie zachowawcze
W wielu przypadkach objawy dyskopatii piersiowej można kontrolować za pomocą metod nieoperacyjnych. Do podstawowych form terapii należą:
Farmakoterapia – stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ), leków przeciwbólowych, miorelaksantów oraz, w niektórych przypadkach, leków neuropatycznych.
Fizjoterapia – ćwiczenia wzmacniające mięśnie grzbietu, terapia manualna, kinezyterapia oraz techniki relaksacyjne.
Zmiana nawyków – ergonomiczne ustawienie stanowiska pracy, unikanie długotrwałego siedzenia w nieprawidłowej pozycji, wdrożenie aktywności fizycznej.
Iniekcje sterydowe – podawanie leków przeciwzapalnych w okolice zajętych stawów międzykręgowych w celu redukcji bólu.
Leczenie operacyjne
W przypadkach, gdy leczenie zachowawcze nie przynosi rezultatów, a pacjent zmaga się z silnym bólem lub objawami neurologicznymi, konieczna może być interwencja chirurgiczna. Najczęściej stosowane metody to:
Discektomia piersiowa – usunięcie fragmentu dysku powodującego ucisk na rdzeń kręgowy lub korzenie nerwowe.
Fuzja międzytrzonowa – usztywnienie segmentu kręgosłupa przy użyciu przeszczepów kostnych i implantów.
Techniki endoskopowe – małoinwazyjne metody chirurgiczne pozwalające na usunięcie przepukliny dysku bez znacznego uszkodzenia otaczających tkanek.
Podsumowanie
Dyskopatia piersiowa, choć rzadsza niż inne postacie choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa, może powodować znaczne dolegliwości bólowe i prowadzić do poważnych komplikacji neurologicznych. Wczesna diagnostyka i odpowiednie leczenie – zarówno zachowawcze, jak i operacyjne – mogą znacząco poprawić komfort życia pacjenta. Nowoczesne techniki operacyjne, zwłaszcza metody małoinwazyjne, umożliwiają skuteczne leczenie nawet skomplikowanych przypadków tej choroby.
Najczęściej zadawane pytania:
Bóle mięśniowo-szkieletowe
Spondyloza piersiowa (choroba zwyrodnieniowa stawów kręgosłupa)
Dyskopatia piersiowa skutkująca bólami osiowymi, radikulopatią, mielopatią
Osteoartroza
Choroba Scheuermanna
Zesztywniejące Zapalenie Stawów Kręgosłupa
Uraz, złamanie odcinka piersiowego
Choroba Forestiera
Zaburzenia osi kręgosłupa – skolioza, nasilona kifoza (garb)
Nowotwory
Infekcje
Częstość występowania objawowej przepukliny dysku piersiowego wynosi 1 na milion pacjentów. Szacuje się, że 0,15%–4% wszystkich objawowych wypuklin dysku występuje w kręgosłupie piersiowym. Niższy wskaźnik objawowej przepukliny odcinka piersiowego w porównaniu z odcinkiem szyjnym i lędźwiowym przypisuje się stabilności zapewnianej przez klatkę piersiową. Natomiast badania mielograficzne metodą rezonansu magnetycznego (MRI) i tomografii komputerowej (CT) wykazały, że częstość występowania przepukliny krążka piersiowego wynosi od 11% do 37% w oparciu o badania obrazowe przeprowadzone u pacjentów bezobjawowych.
Badania obrazowe nie mogą być jedynym kryterium kwalifikującym do leczenia operacyjnego, ponieważ ponad 70% bezobjawowych dorosłych będzie miało jakieś nieprawidłowości w odcinku piersiowym (przepuklina dysku, wypuklina dysku, pęknięcie pierścienia miażdżystego, modelownie rdzenia kręgowego lub nieprawidłowości w obrębie płytki granicznej).
Największa zapadalność występuje w piątej dekadzie życia. Mężczyźni i kobiety są w równym stopniu dotknięci chorobą. Zmiany zwyrodnieniowe uważane są za główny czynnik odpowiedzialny za przepuklinę dysku piersiowego. Istnieje również związek pomiędzy chorobą Scheuermanna a przepukliną dysku piersiowego. Natomiast uraz odgrywa jednie niewielką rolę jako czynnik wyzwalający lub zaostrzający.
Obraz kliniczny jest zmienny i może obejmować ból osiowy, ból korzeniowy i/lub mielopatię. Ból osiowy klatki piersiowej ma zazwyczaj charakter mechaniczny, ale czasami mylony jest z patologią serca, płuc lub jamy brzusznej lub bólem rzutowanym z kręgosłupa szyjnego.
Dolegliwości korzeniowe najczęściej obejmują ból promieniujący wokół ściany klatki piersiowej wzdłuż przebiegu nerwu międzyżebrowego, ale czasami mogą obejmować ból pachwiny lub ból kończyn dolnych.
Mielopatia może rozwinąć się w wyniku ucisku rdzenia kręgowego.
Przepuklina krążka międzykręgowego najczęściej występuje w dolnej trzeciej części kręgosłupa piersiowego (T9–10 do T12–L1), rzadziej w części środkowej (pomiędzy T5–T6 i T8–T9), a najrzadziej w jego górnym odcinku (T1–T2 do T4–T5). Poziomem o najwyższym procencie zgłoszonych przepuklin krążka międzykręgowego jest poziom T11–T12.
Zwiększone występowanie przepukliny dysku piersiowego poniżej T8 przypisuje się zmniejszonej stabilności kręgosłupa zapewnianej przez klatkę piersiową w tym obszarze. Żebra 8–10 nie przyczepiają się bezpośrednio do mostka, ale zamiast tego przyczepiają się do żeber bliższych za pomocą połączenia włóknisto-chrzęstnego, a żebra 11 i 12 nie mają przedniego przyczepu do mostka i są określane jako żebra „swobodnie pływające”.
W ramach diagnostyki można wykonać standardowe zdjęcia rentgenowskie, aby wykluczyć nieprawidłowości kostne, takie jak guzy kręgosłupa, deformacje lub złamania.
MRI jest najlepszą metodą obrazowania do oceny kręgów piersiowych, krążków międzykręgowych i elementów nerwowych. TK może uzupełniać MRI, ponieważ jest użyteczna w określaniu, czy występuje zwapnienie dysku lub tylnego więzadła podłużnego. Dodatkowo obraz kostny struktur kręgosłupa jest przydatny podczas planowania ewentualnego leczenia operacyjnego. TK-mielografia jest przydatna w ocenie pacjentów, którzy nie mogą poddać się badaniu MRI . Mielografia tomografii komputerowej zapewnia dokładną ocenę stopnia ucisku rdzenia kręgowego, zwapnienia dysku i identyfikację przepukliny dysku wewnątrzoponowego.
Operacja dyskopatii i stenozy kanłu kręgowego w odcinku piersiowym z dostępu tylnego przeprowadzana jest w znieczuleniu ogólnym. Cięcie skórne wykonuje się na tylnej powierzchni grzbietu w linii pośrodkowej. Wysokość tego cięcia uzależniona jest od poziomu dyskopatii. Następnie szeroko odpreparowuje się mięśnie przedkręgosłupowe z uwidocznieniem elemntów tylnych kręgów oraz przyśrodkowych części żeber. W kolejnym kroku usuwa się przyśrodkową część żebra oraz połączonego z nim wyrostka poprzecznego co umożliwia wgląd w przestrzeń dyskową. Po usunięciu krążka międzykręgowego przestrzeń uzupełnia się klatką międzytrzonową wypełnioną własnymi przeszczepami kostnymi, celem uzyskania zrostu kostnego. Ze względu na stabilność kręgosłupa piersiowego poprzez połączenia z żebrami i mostkiem, nie w każdym przypadku konieczne jest wkręcanie dodatkowych śrub i prętów mocujących. W zależności od sytuacji śródoperacyjnej po operacji może być zostawiony niewielki drenik w tkankach grzbietu (najczęściej usuwany następnego dnia).
Operacja dyskopatii i skoliozy odcinka piersiowego z dostępu bocznego przezklatkowego przeprowadzana jest w znieczuleniu ogólnym. Cięcie skórne wykonuje się na bocznej powierzchni klatki piersiowej w jednej z przestrzeni międzyżebrowej. Wysokość tego cięcia uzależniona jest od poziomu dyskopatii. Następnie otwierana jest jama opłucnej i w sposób planowy czasowo wyłączane jest jedno płuco – umożliwia to wgląd w boczną powierzchnię kręgosłupa (w tym w krążki międzykręgowe). Po usunięciu krążka międzykręgowego przestrzeń uzupełnia się klatką międzytrzonową wypełnioną własnymi przeszczepami kostnymi, celem uzyskania zrostu kostnego. Najczęściej do trzonów kręgów przykręca się płyty stabilizujące, tak aby wspomóc wytworzenie się prawidłowego zrostu kostnego. Następnie do jamy opłucnej wkłada się dren wspomagający prawidłowe rozprężenia się płuca w kolejnych dobach po operacji.
W przypadku dostępu tylnego hospitalizacja trwa ok 2-3 dni.
W przypadku dostępu bocznego hospitalizacja trwa ok 5-14 dni.
U kobiet w wieku rozrodczym należy wykluczyć ciążę – operacja wykonywana jest z użyciem promieniowania rentgenowskiego.